Browse Documents By...
Original Language...
Documents For...
Browse Commentaries By...
Browse Referred Persons By...
Book Decree of the Province of Holland, The Hague (1796)
Source: Koninklijke Bibliotheek, KW Plakk Q 174 [16]
Citation:
Book Decree of the Province of Holland, The Hague (1796), Primary Sources on Copyright (1450-1900), eds L. Bently & M. Kretschmer, www.copyrighthistory.org
Back | Record | Images | No Commentaries
Translation only | Transcription only | Show all | Bundled images as pdf
12 transcripted pages
Chapter 1 Page 1
PUBLICATIE,
OVER DE
PRIVILEGIEN EN OCTROYEN,
MITSGADERS OVER HET
RECHT VAN COPY EN EIGENDOM
IN DEN
BOEKHANDEL.
GEARRESTEERD BY HET
PROVINTIAAL BESTUUR
VAN
HOLLAND.
den 8. December 1796.
HET TWEEDE JAAR DER BATAAFSCHE VRYHEID.
In den HAAG, Ter's Lands Drukkery van Holland: 1796.
Chapter 1 Page 2
(3)
VRYHEID, GELYKHEID, BROEDERSCHAP.
PUBLICATIE.
Het PROVINCIAAL BESTUUR van HOLLAND, aan alle deszelfs Mede-Burgeren, die deze zullen zien of hooren leezen: Heil en Broederschap! doet te weeten;
Dat niet lange na de jongste omwending van zaken, ter gelegenheid van het verzoek door eenen Boekhandelaar in deze Provincie woonachtig, aan de toenmalige provisioneele Representanten van het Volk van Holland by Requeste gedaan, ten einde aan hem zoude 'mogen verleend worden een uitsluitend Octroy of Privilegie tot het drukken en uitgeeven van zeker Werk, (waar van hy het zoogenaamd recht van Copie bekomen had) als naar style, aan de welgemelde Vergadering door eenige Leden uit het midden van dezelve voorgedragen zynde, of zoodanige uitsluitende Octroyen niet zouden moeten begrepen worden strydig te zyn met de rechten van den Mensch, en of wyders aan de Boekhandelaars niet behoorde overgelaten te worden, om onderlinge schikkingen te maaken tot bewaaring van ieders deugdelyk recht, dan wel op eenige andere wyze daar in zoude moeten worden voorzien, zulks aanleiding heeft gegeeven, dat door de voornoemde provisioneele Representanten by Decreet van den 27. February 1795, de voorsz. Requeste, en daar op gevolgde voordracht zyn gesteld in handen van het toenmalig Committe van Koophandel en Zeevaart, aan het welk noch twee andere Leden van de voorsz. Vergadering zoo veel den Boekhandel betreft, zyn toegevoegd, ten einde dezelven te examineeren, en van hunne bevinding en consideratien verslag te doen: Terwyl vervolgens ter occasie van diverse nadere adressen door verschillende Boekverkoopers over het gemel-
Chapter 1 Page 3
(4)
de onderwerp ingeleverd, en allen in substantie tendeerende om by derzelver wettiglyk verkregene eigendommen gehandhaaft te worden, de voorsz. gedecerneerde Commissie, by nader Decreet van den 29. Juny deszelven Jaars, met nog twee andere Leden uit het midden van de meergemelde Vergadering is vermeerderd, ten einde gezamentlyk alle die Requesten naauwkeurig te onderzoeken, als ook, om daar over met de Boekverkoopers uit de onderscheidene Steden, en inzonderheid met Deken en Hoofdlieden van het Boekverkoopers Gilde te Leyden, conferentien aan te leggen, en daar na van derzelver bevinding en verrichting finaal rapport te doen.
Dat de voornoemde Gecommitteerdens te recht, hebben geconsidereerd, dat aan de eene zyde uitsluitende Octroyen of Privilegien, welke tot dien tyd in gebruik waren geweest, ten oogmerk hebbende, om bepaaldelyk en privativelyk den eigendom van de Boekverkoopers op de Boeken , Werken of Geschriften, die alzoo wierden uitgegeeven, te verzekeren, daar uit dus zoude schynen te volgen, dat een ieder Boekverkooper niet zoude hebben een even gelyk wettig recht op andere Werken, waar van hy den eigendom of het recht van Copie hadt bekomen, doch die door hem zonder zoodanig Octrooy in het licht wierden gegeeven, en dat mitsdien alzulke zoogenaamde Privilegien in de daad moesten beschouwd worden, als aanstotelyk of onbehoorlyk, en in de tegenwoordige orde van zaken niet verder konden nog behoorden geaccordeerd, maar dat echter aan den anderen kant de eigendommen door de respective Boekhandelaars of Verkoopers, op eenigerhande Boeken, Werken of Geschriften, wettiglyk geadquireerd zynde, moesten worden beveiligd; en dat zy over zulks ten dien opzichte even als alle andere Ingezetenen van Holland, ten reguarde van hunne bezittingen op de protectie van de hoogste en andere geconstitueerde Machten eene rechtmatige aanspraak hebbende, het dienvolgende allezins redelyk en noodzakelyk was, dat dezelven daaromtrent, van nu voortaan, door eene billyke Wet wierden gesecureerd.
Dat ten einde deze Wet, zoo veel doenelyk eene
Chapter 1 Page 4
(5)
algemeene Cynosure ten dien opzichte zoude kunnen bevatten, en de gemelde zaak met alle mogelyke omzichtigheid zoude behandeld worden, de voornoemde Commissie, alvorens Conferentien met Boekhandelaaren aan te leggen (waar toe alleenlyk een klein getal van dezelven zoude kunnen worden genodigd, en dus niet genoeg van het algemeen begrip der belang hebbenden zoude blyken) te raade is geworden, om aan eenige Boekverkoopers uit alle die Steeden, uit welken Requesten by de provisioneele Representanten waren ingekomen, en inzonderheid ter voldoeninge aan de uitdrukkelyke last in het laatstgemelde Decreet van den 29. Juny 1795 vervat, aan Deeken en Hoofdlieden van het Boekverkoopers Gilde te Leyden, als ook volgens den geest van het zelve Decreet, afzonderlyk aan alle die geenen, die de voorsz. Requesten ter Vergadering van welgemelde Representanten in naame van diverse Boekhandelaaren of Verkoopers ingeleverd, niet gaaf getekend, maar met eenige aanmerkingen, of byzondere advisen vermeerderd hadden, by Circulaire Missives te verzoeken, om hunne gevoelens en consideratien op te geven, omtrent de middelen, die zonder het accordeeren van dit zoort van Privilegien, die onder het oude bestuur plaats hadden, geschikt zouden zyn, om aan ieder Boekhandelaar, die een Boek op zyne kosten uitgeeft, zyn recht van eigendom te bevestigen, en allezins te secureeren, als mede, hoe te handelen omtrent het recht, dat de Boekhandelaars zouden konnen sustineeren te hebben uit eenige gedaane advertentie van voorgenome uitgave, van een of ander Werk, gelyk ook ten opzichte van het recht van vertalen of verkorten van Werken die hier te Lande, of buiten 's Lands zyn uitgegeeven, en ten reguarde van het nadrukken der laatstgenoemden; terwyl eindelyk de gemelde Gecommitteerdens hadden gemeend by de Boekhandelaars te moeten onderstaan of 'er, en zoo ja, welke middelen zouden konnen worden beraamd, om den vervallen Boekhandel te herstellen.
Dan dezelve Commissie up die voorgestelde vragen, van meest alle de Boekhandelaaren of Verkoopers, aan welken zy de voorsz. Circulaire Missives had afgezonden derzelver consideratien en antwoorden bekomen
Chapter 1 Page 5
(6)
hebbende, uitgezonderd met opzichte tot het herstel van den vervallen Boekhandel (waar omtrent geene voldoende middelen waren aan de hand gegeeven) en wel van zommigen na dat zy met hunne Mede-handelaaren daar over geraadpleegd hadden, en van anderen, na dat zy alle hunne Gildebroeders hadden opgeroepen, en eindelyk van eenigen in hoedanigheid van Deekens en Hoofdlieden van de respective Boekverkoopers Gildens, en alzoo de consideratien van een zeer groot aantal van Boekverkoopers in deze Provintie door hun zynde ingewonnen (waar door de noodzakelykheid van daar over met eenige Boekhandelaaren overeenkomstig den letter van het voorsz. Decreet van den 29 Juny 1795, mondeling te confereeren was vervallen) zy alzoo uit die gezamentlyke antwoorden en berichten, mitsgaders de daar by voorgestelde maatregulen omtrent de hier voren gedachte onderwerpen een provisioneel Decreet geconcipieerd, en het zelve benevens een breedvoerig rapport van hunne verrichtingen op den 9. October 1795 ter Vergadering der voorsz. provisioneele Representanten voorgedragen heeft, met dit gevolg, dat het zelve Concept-Decreet door welgemelde Vergadering op den 25. November daar aan volgende is geamplecteert en gearresteerd.
Dat by het evengemelde provisioneel Decreet onder anderen zynde bepaald, dat het zelve gedrukt en gezonden zoude worden aan de Municipaliteiten van plaatzen, alwaar zich Boekhandelaaren bevonden, ten einde dezelve Municipaliteiten dat aan de Boekverkoopers of Boekverkoopers Gildens zouden doen ter hand stellen, om te strekken tot derzelver informatie en naricht, doch dat het echter aan de gezamentlyke Boekhandelaaren zoude vrystaan, om, na gehoudene Conferentien, binnen den tyd van drie maanden over de poincten daar in vervat, aan het toenmalig Committe van Koophandel en Zeevaart zoodanige nadere aanmerkingen te laten toekoomen, als zy tot nut van den Boekhandel nuttig, en nodig zouden oordeelen.
Dat ondertusschen de aanmerkingen, en Consideratien welken uit krachte van de vryheid by het zelve Decreet verleend, daar na door eenige Boekhandelaaren
Chapter 1 Page 6
(7)
by het toenmalig Committe van Koophandel en Zeevaart zyn ingeleverd, zich bepaald hebbende tot het 5. Articul van het voorsz. provisioneel Decreet, behelzende in substantie, dat wanneer een Boekverkooper een Werk buiten 's Lands gedrukt, had nagedrukt, niemand het zelve wederom zoude mogen nadrukken, of die nieuwe nadruk verkoopen, op de poenaliteiten daar tegens respectivelyk gestatueerd, nogtans onder zoodanige bepalingen als mede aldaar breeder zyn vermeld, zulks verder ten gevolge heeft gehad, dat het meergemelde Committe op den 30. Maart dezes jaars deszelfs rapport wegens hunne bevindinge, en nopens de te maaken alteratien in het gemelde 5. Articul ter onzer Vergadering ingeleverd hebbende, wy, na dat bevoorens by ons Decreet mede ten voorschreeve dage genomen, het advys van het Committe Provinciaal gerequireerd en zulks vervolgens aan ons ingezonden was, by nader Decreet van den 16. September laatstleden met rype deliberatie hebben goedgevonden en verstaan, de geproponeerde alteratien in het 5. Articul van het voorschreeve Decreet van den 25 November 1795, zoo als dezelven by het rapport van het geweezen Committe van Koophandel en Zeevaart ter gemelde Vergadering waren voorgedragen te arresteeren, en het evengedagte 5. Articul te decreteeren in voege als hier na zal worden gemeld.
ZOO IS HET, dat wy hebben gedecreteerd en gestatueerd, gelyk wy decreteeren en statueeren by dezen.
Art. 1.
Dat van nu voortaan, geene Privilegien of Octroyen tot het drukken, en uitgeeven van eenige Boeken of Stukken zullen worden verleend, als strydende tegen de thans aangenomen grondbeginzelen, volgens welke ieder Ingezeeten een aanspraak heeft op de beveiliging van zynen rechtmatigen eigendom.
2.
Dat dienvolgende, wanneer eenig Boekverkooper in deze Provincie een origineel Werk uitgeeft, waar van hy het zoogenaamde recht van Copie bekomen heeft, het zy dat Werk in eens, of by Deelen, of Stukken, jaarlyks, maandelyks of dagelyks uitkomt, hy daar
Chapter 1 Page 7
(8)
door het recht verkrygt, voor zich, zyne erven en rechtverkrygende, om dat Werk uit te geeven in zoodaanig formaat, en op alzulke wyze, als hy zal goedvinden; als zynde het gemelde recht een eigendom, waar op niemand buiten zyne toestemming aanspraak heeft, en waar in niemand hem mag benadeelen; en wordende overzulks het nadrukken van het zelve Werk binnen deze Provintie, of indien dat elders mogt nagedrukt zyn, het invoeren en verkoopen dier nadrukken in dit Gewest, wel uitdrukkelyk verboden; op poene, dat den nadrukker voor de eerste reize zal incurreeren de Confiscatie van alle de noch voorhanden zynde Exemplaaren, en de betaaling van de waarde, of het beloop der reeds verkogte, te bereekenen tegen de verkoop-prys, ten profyte van den eigenaar van het Werk; doch dat, indien iemand voor de tweedemaal zich aan nadrukken schuldig maakt, hy niet alleenlyk in de hier voorgemelde poenaliteiten zal vervallen, maar hem bovendien zal verboden worden den Boekhandel te mogen uitoeffenen; zullende verder alle die geenen, welke dusdanige nadrukken binnen deze Provincie invoeren en verkoopen, vervallen in een boete van vyf honderd Guldens, ten profyte als voren, mitsgaders de nog voorhanden zynde Exemplaaren, mede aan den eigenaar van 't Werk moeten overgeven, en laatstelyk verplicht zyn om de waarde of het beloop van de reeds gedebiteerde, aan denzelven insgelyks tegen berekening als boven op te leggen en te voldoen.
3.
Dat, wanneer een origineel Werk uitverkogt is, en het zelve echter aanhoudend gevraagt word, de Bezitter gehouden zal zyn het zelve te herdrukken, of indien hy zulks niet verkiest, zyn recht van Copie aan een ander, die daar om mogte vragen, over te doen, op zulke Conditien, als zy onderling zullen bepalen, en dat, indien zy de zaak in der minne niet kunnen schikken, dezelve ten kosten van beide zal overgelaten worden aan de arbitrage en decisie van twee Boekverkoopers, door de wederzydsche parthyen, ieder een, te benoemen, met faculteit, om, in cas van discrepance, een derden te mogen adsumeeren; En zullende verder die geenen, welke het regt van Copie
Chapter 1 Page 8
(9)
op deze wyze verkrygen, verpligt zyn om dadelyk eene nieuwe druk van zodanig werk op te leggen, en in het licht te geven.
4.
Dat, op zodanige poenaliteiten, als by het 2 Articul tegen de Nadrukkers zyn gestatueerd, wel uitdrukkelyk aan elk en een iegelyk wordt verboden, om eenig Werk, hier te Lande uitgegeven zynde, in een andere taal te doen drukken, of eene verkorting van het zelve in het licht te geven, zonder toestemming van den Eigenaar, doch met dien verstande, dat, wanneer aan den Eigenaar door eenen anderen Boekhandelaar het uitgeven van eene vertaling wordt voorgesteld, deze Eigenaar wel het recht zal hebben, om zelve eene zoodanige vertaling in het licht te geeven, maar, ingevalle hy dat niet verkiest, zal verplicht zyn, om zulks aan den anderen toe te laaten, onder zoodanige Conditien, als zy onderling zullen bepalen, en dat, indien het mochte gebeuren, dat zy het onderling over de Conditien niet konden eens worden, de beslissing van dat verschil, ten kosten van beiden, aan de uitspraake van Boekverkoopers, invoegen als hiervoren by Art. 2. is bepaald, zal worden overgelaten: Zullende wyders, wanneer op die wyze een Boekverkooper het recht om eene vertaling uit te geeven zal verkrygen, dezelve gehouden zyn, om die zoo spoedig mogelyk, in het licht te geeven.
5.
Dat, wanneer een Boekverkooper een Werk, buiten 's Lands gedrukt zynde, in deze Provintie heeft nagedrukt, niemand, op poene als by het 2. Art. tegens de nadrukkers is gestatueerd, het zelve wederom in dit Gewest zal mogen nadrukken, of die nieuwe nadruk, of andere nadrukken, buiten deze Provintie vervaardigt, zal moogen verkoopen, mits zoodanige Boekverkooper alvorens behoorlyke advertentien van zyn voorneemen, om het gemelde Werk na te drukken in de nieuwspapieren hebbe gedaan; Zullende het niettemin aan een ieder vry blyven, om den origineelen Druk in te voeren, of te verkoopen naar zyn goedvinden.
Dat echter, ten einde geene uitheemsche nadrukken onder den schyn van origineele Drukken ingevoerd wordende, oorzaak tot geschillen zouden konnen geeven, de
Chapter 1 Page 9
(10)
Boekverkooper, welke eenen nadruk onderneemt, zal verplicht zyn, om zoo dra hy denzelven uit geeft, op poene van anderzins van zyn recht verstoken te worden, een Exemplaar van den origineelen Druk met zyne hand onderteekend, aan het Boekverkoopers Gilde van de plaats, alwaar hy woond, of zoo 'er aldaar geen Gilde is, aan het Gilde van eene der naburige plaatzen te bezorgen, op dat alzoo de uitheemsche Exemplaaren, onder den naam van origineele Druk ingevoerd, altoos tegens dit origineel zoude kunnen vergeleeken worden, en het zelve, zoo daarover eenig different mochte ontstaan, door Boekhandelaaren in voege als hier vooren by Art. 3. en 4. is bepaald, als Arbiters, zoude kunnen worden beslist.
Wordende wyders, ten einde 'er nimmer eenige twyffel mochte zyn, wat men door uitheemsche of buiten 's Lands gedrukte Werken, zal hebben te verstaan, by dezen wel expresselyk verklaard, dat voor uitheemsche of buiten 's Lands gedrukte Werken zullen moeten gehouden worden, alle Werken, buiten deze Provincie gedrukt zynde, al waare het ook op kosten van een Hollandsch Ingezeeten of met den naam van een Hollandsch Boekverkooper, als Uitgeever op den Titul voorzien.
6.
Dat, wanneer een Boekverkooper in deze Provincie eene vertaling van een Werk, het welk buiten 's Lands gedrukt is, uitgeeft, in dat geval, by dezen al mede op de poenaliteiten hier voren by het 2. Articul, tegens de nadrukkers gestatueert, aan elk een iegelyk word geinterdiceerd, om die vertaling na te drukken, of uitheemsche nadrukken van dezelve in te voeren, en te verkoopen: mits echter de gem. Boekverkooper by behoorlyke advertentien in de nieuwspapieren, van zyn voorneemen, om zoodanig Werk te vertaalen, hebbe kennis gegeeven: Doch dat het des onaangezien aan een ieder zal vrystaan, om niet alleen, het origineel Werk in te voeren en te verkoopen, maar ook vertalingen van het zelve, in andere Taalen te laaten drukken, en uit te geeven: Ja zelfs (doch niet dan met voorkennis van den Uitgeever der eerste vertalinge) eene geheel andere, en betere overzetting van het
Chapter 1 Page 10
(11)
zelfde Werk, in die zelfde Taal, in 't licht te geeven; Zullende de verschillen, die daar over mochten ontstaan, aan de uitspraak van deskundigen, door parthyen zelve, in voegen als hier voren Art. 3. en 4. is bepaald te benoemen, moeten overgelaten worden.
7.
Dat, wanneer een Boekverkooper behoorlyk in de Nieuwspapieren adverteert, dat hy voornemens is eenig bepaald Werk uit te geven, na te drukken of te doen vertaalen, die advertentie hem een recht van praeferentie zal geeven, om zulks te doen, boven alle anderen, die geene advertentie van het zelfde voornemen hebben gedaan, of vervolgens 'er eene na hem zoude komen te doen: mits echter, dat vooreerst zodanige Boekverkooper aan Deeken en Hoofdlieden van het Boekverkoopers Gild, ter plaatze daar hy woond, of zoo aldaar geen Gilde is, aan Deeken en Hoofdlieden van dat Gilde in eene der nabuurige plaatzen, zyne te doene advertentie door hem ondertekend met aantekening van den praeciesen datum ter hand stellen, en dat hy ten tweeden verplicht zal zyn, drie maanden na de gedane advertentie aan gemelde Deeken en Hoofdlieden tot hun genoegen te bewyzen, dat hy het origineel Werk, waar van hy den nadruk of vertaling heeft geadverteerd, bezitte, en met de vertaling of het nadrukken bezig is, mitsgaders alle nodige schikkingen maakt, om het geen hy in zyne advertentie beloofd heeft, gestand te doen. Zullende hy by nalatigheid van dat een of ander van het voorsz. recht van praeferentie verstooken zyn.
Wordende echter aan de gezamentlyke Boekverkoopers in deze Provincie vry gelaten, om tot meerdere faciliteit en zekerheid van het hier voren gestatueerde, zodanige verdere schikkingen onderling te beramen, als zy zullen goedvinden, het zy door eenige uit de gezamentlyke Boekverkoopers van dit Gewest, tot dat einde by hun te qualificeeren, het zy door eene directie van Boekhandel opterichten; by welke Gequalificeerdens of Directeurs, als dan ieder, die het mogte aangaan, zich wegens dergelyke zaken zal behooren te adresseeren.
8.
Dat, gelyk alle de voorschreevene bepalingen op een
Chapter 1 Page 11
(12)
verkreegen eigendom berusten, dezelve respectivelyk zullen vervallen, wanneer zodanige eigendom of recht van Copie geen plaats heeft: en wordende mitsdien by dezen wel expresselyk uitgezonderd alle Bybels, Testamenten, Psalmboeken, en verdere Kerk- en Schoolboeken, die op publiek gezag zyn ingevoerd, en niet als den Eigendom of de Copie van eenigen particulieren Gildebroeder kunnen beschouwd worden, doch zullende alle de gemelde Boeken, gelyk mede Tydwyzers, Almanachen en zoortgelyken, door iederen Boekverkooper mogen worden gedrukt, vertaald, en uitgegeeven: uitgezonderd voor als noch die Almanachen of Tydwyzers, waarop door het vorig Bestuur privilegie of octroy is verleend, en van welker privilegie of octroy de tyd of termyn nog niet is ge-expireerd.
9.
Dat die Staatsstukken, welke als den Eigendom van het Volk van Holland moeten worden beschouwd, en op deszelfs kosten, op 's Lands Drukkerye gedrukt, en ten behoeve van 's Lands Finantien uitgegeeven worden, zonder onze toestemming niet zullen mogen nagedrukt en uitgegeeven worden, dan in zodanige Boeken, waar in over 's Lands geschiedenissen word gehandeld, of in verzamelingen van Staatsstukken, of in Wetboeken en zoortgelyken, waar omtrent alle Boekhandelaars gelyk recht en bevoegdheid zullen hebben.
Wordende eindelyk alle Boekhandelaaren in dit Gewest van onzent wegen op het ernstigste ge-exhorteert, om, een ieder naar zyn vermogen, mede te werken tot het verbeteren van den vervallen Boekhandel, en om denzelven met weering van alle Geschriften, die niet tot verlichting van het verstand, vermeerdering van kunde, verbetering van het hart, beschaving van goede Zeeden, mitsgaders opwekking van Godsdienst en Deugd konnen strekken, weder in vollen luister te herstellen; terwyl wy het ons altoos tot eene aangename pligt zullen reekenen, hier toe aan de gezamentlyke Boekhandelaren alle hulp en adsistentie te verleenen, die met eenen vryen en onbelemmerden Handel, bestaanbaar zullen worden bevonden.
Chapter 1 Page 12
(13)
Gelastende wy allen en een iegelyk, die zulks zoude mogen aangaan, om zich naar den inhoude dezes punctueellyk te gedragen, mitsgaders ook den Procureur-Generaal en alle andere Officieren, benevens alle Municipaliteiten en Rechterlyke Collegien van dit Gewest, om het hier voren gestatueerde te doen executeeren en nakomen, als mede tegens de Contraventeurs te procedeeren of te doen procedeeren, invoege als zal worden bevonden te behooren.
En op dat niemand hier van ignorantie zoude kunnen praetendeeren, zal deze alomme gepubliceerd en geaffigeerd worden, alwaar zulks te geschieden gebruikelyk is.
Gedaan in den Hage, onder het klein Zegel yan den Lande, den 8. December 1796. Het tweede jaar der Bataafsche Vryheid.
SAMUEL van HOOGSTRAATEN, vt.
Ter ordonnantie van dezelve,
C. SCHEFFER.
Transcription by: Stef van Gompel & Chris Schriks
Source: Koninklijke Bibliotheek, KW Plakk Q 174 [16]
Citation:
Book Decree of the Province of Holland, The Hague (1796), Primary Sources on Copyright (1450-1900), eds L. Bently & M. Kretschmer, www.copyrighthistory.org
Back | Record | Images | No Commentaries
Translation only | Transcription only | Show all | Bundled images as pdf
12 transcripted pages
Chapter 1 Page 1
PUBLICATIE,
OVER DE
PRIVILEGIEN EN OCTROYEN,
MITSGADERS OVER HET
RECHT VAN COPY EN EIGENDOM
IN DEN
BOEKHANDEL.
GEARRESTEERD BY HET
PROVINTIAAL BESTUUR
VAN
HOLLAND.
den 8. December 1796.
HET TWEEDE JAAR DER BATAAFSCHE VRYHEID.
In den HAAG, Ter's Lands Drukkery van Holland: 1796.
Chapter 1 Page 2
(3)
VRYHEID, GELYKHEID, BROEDERSCHAP.
PUBLICATIE.
Het PROVINCIAAL BESTUUR van HOLLAND, aan alle deszelfs Mede-Burgeren, die deze zullen zien of hooren leezen: Heil en Broederschap! doet te weeten;
Dat niet lange na de jongste omwending van zaken, ter gelegenheid van het verzoek door eenen Boekhandelaar in deze Provincie woonachtig, aan de toenmalige provisioneele Representanten van het Volk van Holland by Requeste gedaan, ten einde aan hem zoude 'mogen verleend worden een uitsluitend Octroy of Privilegie tot het drukken en uitgeeven van zeker Werk, (waar van hy het zoogenaamd recht van Copie bekomen had) als naar style, aan de welgemelde Vergadering door eenige Leden uit het midden van dezelve voorgedragen zynde, of zoodanige uitsluitende Octroyen niet zouden moeten begrepen worden strydig te zyn met de rechten van den Mensch, en of wyders aan de Boekhandelaars niet behoorde overgelaten te worden, om onderlinge schikkingen te maaken tot bewaaring van ieders deugdelyk recht, dan wel op eenige andere wyze daar in zoude moeten worden voorzien, zulks aanleiding heeft gegeeven, dat door de voornoemde provisioneele Representanten by Decreet van den 27. February 1795, de voorsz. Requeste, en daar op gevolgde voordracht zyn gesteld in handen van het toenmalig Committe van Koophandel en Zeevaart, aan het welk noch twee andere Leden van de voorsz. Vergadering zoo veel den Boekhandel betreft, zyn toegevoegd, ten einde dezelven te examineeren, en van hunne bevinding en consideratien verslag te doen: Terwyl vervolgens ter occasie van diverse nadere adressen door verschillende Boekverkoopers over het gemel-
Chapter 1 Page 3
(4)
de onderwerp ingeleverd, en allen in substantie tendeerende om by derzelver wettiglyk verkregene eigendommen gehandhaaft te worden, de voorsz. gedecerneerde Commissie, by nader Decreet van den 29. Juny deszelven Jaars, met nog twee andere Leden uit het midden van de meergemelde Vergadering is vermeerderd, ten einde gezamentlyk alle die Requesten naauwkeurig te onderzoeken, als ook, om daar over met de Boekverkoopers uit de onderscheidene Steden, en inzonderheid met Deken en Hoofdlieden van het Boekverkoopers Gilde te Leyden, conferentien aan te leggen, en daar na van derzelver bevinding en verrichting finaal rapport te doen.
Dat de voornoemde Gecommitteerdens te recht, hebben geconsidereerd, dat aan de eene zyde uitsluitende Octroyen of Privilegien, welke tot dien tyd in gebruik waren geweest, ten oogmerk hebbende, om bepaaldelyk en privativelyk den eigendom van de Boekverkoopers op de Boeken , Werken of Geschriften, die alzoo wierden uitgegeeven, te verzekeren, daar uit dus zoude schynen te volgen, dat een ieder Boekverkooper niet zoude hebben een even gelyk wettig recht op andere Werken, waar van hy den eigendom of het recht van Copie hadt bekomen, doch die door hem zonder zoodanig Octrooy in het licht wierden gegeeven, en dat mitsdien alzulke zoogenaamde Privilegien in de daad moesten beschouwd worden, als aanstotelyk of onbehoorlyk, en in de tegenwoordige orde van zaken niet verder konden nog behoorden geaccordeerd, maar dat echter aan den anderen kant de eigendommen door de respective Boekhandelaars of Verkoopers, op eenigerhande Boeken, Werken of Geschriften, wettiglyk geadquireerd zynde, moesten worden beveiligd; en dat zy over zulks ten dien opzichte even als alle andere Ingezetenen van Holland, ten reguarde van hunne bezittingen op de protectie van de hoogste en andere geconstitueerde Machten eene rechtmatige aanspraak hebbende, het dienvolgende allezins redelyk en noodzakelyk was, dat dezelven daaromtrent, van nu voortaan, door eene billyke Wet wierden gesecureerd.
Dat ten einde deze Wet, zoo veel doenelyk eene
Chapter 1 Page 4
(5)
algemeene Cynosure ten dien opzichte zoude kunnen bevatten, en de gemelde zaak met alle mogelyke omzichtigheid zoude behandeld worden, de voornoemde Commissie, alvorens Conferentien met Boekhandelaaren aan te leggen (waar toe alleenlyk een klein getal van dezelven zoude kunnen worden genodigd, en dus niet genoeg van het algemeen begrip der belang hebbenden zoude blyken) te raade is geworden, om aan eenige Boekverkoopers uit alle die Steeden, uit welken Requesten by de provisioneele Representanten waren ingekomen, en inzonderheid ter voldoeninge aan de uitdrukkelyke last in het laatstgemelde Decreet van den 29. Juny 1795 vervat, aan Deeken en Hoofdlieden van het Boekverkoopers Gilde te Leyden, als ook volgens den geest van het zelve Decreet, afzonderlyk aan alle die geenen, die de voorsz. Requesten ter Vergadering van welgemelde Representanten in naame van diverse Boekhandelaaren of Verkoopers ingeleverd, niet gaaf getekend, maar met eenige aanmerkingen, of byzondere advisen vermeerderd hadden, by Circulaire Missives te verzoeken, om hunne gevoelens en consideratien op te geven, omtrent de middelen, die zonder het accordeeren van dit zoort van Privilegien, die onder het oude bestuur plaats hadden, geschikt zouden zyn, om aan ieder Boekhandelaar, die een Boek op zyne kosten uitgeeft, zyn recht van eigendom te bevestigen, en allezins te secureeren, als mede, hoe te handelen omtrent het recht, dat de Boekhandelaars zouden konnen sustineeren te hebben uit eenige gedaane advertentie van voorgenome uitgave, van een of ander Werk, gelyk ook ten opzichte van het recht van vertalen of verkorten van Werken die hier te Lande, of buiten 's Lands zyn uitgegeeven, en ten reguarde van het nadrukken der laatstgenoemden; terwyl eindelyk de gemelde Gecommitteerdens hadden gemeend by de Boekhandelaars te moeten onderstaan of 'er, en zoo ja, welke middelen zouden konnen worden beraamd, om den vervallen Boekhandel te herstellen.
Dan dezelve Commissie up die voorgestelde vragen, van meest alle de Boekhandelaaren of Verkoopers, aan welken zy de voorsz. Circulaire Missives had afgezonden derzelver consideratien en antwoorden bekomen
Chapter 1 Page 5
(6)
hebbende, uitgezonderd met opzichte tot het herstel van den vervallen Boekhandel (waar omtrent geene voldoende middelen waren aan de hand gegeeven) en wel van zommigen na dat zy met hunne Mede-handelaaren daar over geraadpleegd hadden, en van anderen, na dat zy alle hunne Gildebroeders hadden opgeroepen, en eindelyk van eenigen in hoedanigheid van Deekens en Hoofdlieden van de respective Boekverkoopers Gildens, en alzoo de consideratien van een zeer groot aantal van Boekverkoopers in deze Provintie door hun zynde ingewonnen (waar door de noodzakelykheid van daar over met eenige Boekhandelaaren overeenkomstig den letter van het voorsz. Decreet van den 29 Juny 1795, mondeling te confereeren was vervallen) zy alzoo uit die gezamentlyke antwoorden en berichten, mitsgaders de daar by voorgestelde maatregulen omtrent de hier voren gedachte onderwerpen een provisioneel Decreet geconcipieerd, en het zelve benevens een breedvoerig rapport van hunne verrichtingen op den 9. October 1795 ter Vergadering der voorsz. provisioneele Representanten voorgedragen heeft, met dit gevolg, dat het zelve Concept-Decreet door welgemelde Vergadering op den 25. November daar aan volgende is geamplecteert en gearresteerd.
Dat by het evengemelde provisioneel Decreet onder anderen zynde bepaald, dat het zelve gedrukt en gezonden zoude worden aan de Municipaliteiten van plaatzen, alwaar zich Boekhandelaaren bevonden, ten einde dezelve Municipaliteiten dat aan de Boekverkoopers of Boekverkoopers Gildens zouden doen ter hand stellen, om te strekken tot derzelver informatie en naricht, doch dat het echter aan de gezamentlyke Boekhandelaaren zoude vrystaan, om, na gehoudene Conferentien, binnen den tyd van drie maanden over de poincten daar in vervat, aan het toenmalig Committe van Koophandel en Zeevaart zoodanige nadere aanmerkingen te laten toekoomen, als zy tot nut van den Boekhandel nuttig, en nodig zouden oordeelen.
Dat ondertusschen de aanmerkingen, en Consideratien welken uit krachte van de vryheid by het zelve Decreet verleend, daar na door eenige Boekhandelaaren
Chapter 1 Page 6
(7)
by het toenmalig Committe van Koophandel en Zeevaart zyn ingeleverd, zich bepaald hebbende tot het 5. Articul van het voorsz. provisioneel Decreet, behelzende in substantie, dat wanneer een Boekverkooper een Werk buiten 's Lands gedrukt, had nagedrukt, niemand het zelve wederom zoude mogen nadrukken, of die nieuwe nadruk verkoopen, op de poenaliteiten daar tegens respectivelyk gestatueerd, nogtans onder zoodanige bepalingen als mede aldaar breeder zyn vermeld, zulks verder ten gevolge heeft gehad, dat het meergemelde Committe op den 30. Maart dezes jaars deszelfs rapport wegens hunne bevindinge, en nopens de te maaken alteratien in het gemelde 5. Articul ter onzer Vergadering ingeleverd hebbende, wy, na dat bevoorens by ons Decreet mede ten voorschreeve dage genomen, het advys van het Committe Provinciaal gerequireerd en zulks vervolgens aan ons ingezonden was, by nader Decreet van den 16. September laatstleden met rype deliberatie hebben goedgevonden en verstaan, de geproponeerde alteratien in het 5. Articul van het voorschreeve Decreet van den 25 November 1795, zoo als dezelven by het rapport van het geweezen Committe van Koophandel en Zeevaart ter gemelde Vergadering waren voorgedragen te arresteeren, en het evengedagte 5. Articul te decreteeren in voege als hier na zal worden gemeld.
ZOO IS HET, dat wy hebben gedecreteerd en gestatueerd, gelyk wy decreteeren en statueeren by dezen.
Art. 1.
Dat van nu voortaan, geene Privilegien of Octroyen tot het drukken, en uitgeeven van eenige Boeken of Stukken zullen worden verleend, als strydende tegen de thans aangenomen grondbeginzelen, volgens welke ieder Ingezeeten een aanspraak heeft op de beveiliging van zynen rechtmatigen eigendom.
2.
Dat dienvolgende, wanneer eenig Boekverkooper in deze Provincie een origineel Werk uitgeeft, waar van hy het zoogenaamde recht van Copie bekomen heeft, het zy dat Werk in eens, of by Deelen, of Stukken, jaarlyks, maandelyks of dagelyks uitkomt, hy daar
Chapter 1 Page 7
(8)
door het recht verkrygt, voor zich, zyne erven en rechtverkrygende, om dat Werk uit te geeven in zoodaanig formaat, en op alzulke wyze, als hy zal goedvinden; als zynde het gemelde recht een eigendom, waar op niemand buiten zyne toestemming aanspraak heeft, en waar in niemand hem mag benadeelen; en wordende overzulks het nadrukken van het zelve Werk binnen deze Provintie, of indien dat elders mogt nagedrukt zyn, het invoeren en verkoopen dier nadrukken in dit Gewest, wel uitdrukkelyk verboden; op poene, dat den nadrukker voor de eerste reize zal incurreeren de Confiscatie van alle de noch voorhanden zynde Exemplaaren, en de betaaling van de waarde, of het beloop der reeds verkogte, te bereekenen tegen de verkoop-prys, ten profyte van den eigenaar van het Werk; doch dat, indien iemand voor de tweedemaal zich aan nadrukken schuldig maakt, hy niet alleenlyk in de hier voorgemelde poenaliteiten zal vervallen, maar hem bovendien zal verboden worden den Boekhandel te mogen uitoeffenen; zullende verder alle die geenen, welke dusdanige nadrukken binnen deze Provincie invoeren en verkoopen, vervallen in een boete van vyf honderd Guldens, ten profyte als voren, mitsgaders de nog voorhanden zynde Exemplaaren, mede aan den eigenaar van 't Werk moeten overgeven, en laatstelyk verplicht zyn om de waarde of het beloop van de reeds gedebiteerde, aan denzelven insgelyks tegen berekening als boven op te leggen en te voldoen.
3.
Dat, wanneer een origineel Werk uitverkogt is, en het zelve echter aanhoudend gevraagt word, de Bezitter gehouden zal zyn het zelve te herdrukken, of indien hy zulks niet verkiest, zyn recht van Copie aan een ander, die daar om mogte vragen, over te doen, op zulke Conditien, als zy onderling zullen bepalen, en dat, indien zy de zaak in der minne niet kunnen schikken, dezelve ten kosten van beide zal overgelaten worden aan de arbitrage en decisie van twee Boekverkoopers, door de wederzydsche parthyen, ieder een, te benoemen, met faculteit, om, in cas van discrepance, een derden te mogen adsumeeren; En zullende verder die geenen, welke het regt van Copie
Chapter 1 Page 8
(9)
op deze wyze verkrygen, verpligt zyn om dadelyk eene nieuwe druk van zodanig werk op te leggen, en in het licht te geven.
4.
Dat, op zodanige poenaliteiten, als by het 2 Articul tegen de Nadrukkers zyn gestatueerd, wel uitdrukkelyk aan elk en een iegelyk wordt verboden, om eenig Werk, hier te Lande uitgegeven zynde, in een andere taal te doen drukken, of eene verkorting van het zelve in het licht te geven, zonder toestemming van den Eigenaar, doch met dien verstande, dat, wanneer aan den Eigenaar door eenen anderen Boekhandelaar het uitgeven van eene vertaling wordt voorgesteld, deze Eigenaar wel het recht zal hebben, om zelve eene zoodanige vertaling in het licht te geeven, maar, ingevalle hy dat niet verkiest, zal verplicht zyn, om zulks aan den anderen toe te laaten, onder zoodanige Conditien, als zy onderling zullen bepalen, en dat, indien het mochte gebeuren, dat zy het onderling over de Conditien niet konden eens worden, de beslissing van dat verschil, ten kosten van beiden, aan de uitspraake van Boekverkoopers, invoegen als hiervoren by Art. 2. is bepaald, zal worden overgelaten: Zullende wyders, wanneer op die wyze een Boekverkooper het recht om eene vertaling uit te geeven zal verkrygen, dezelve gehouden zyn, om die zoo spoedig mogelyk, in het licht te geeven.
5.
Dat, wanneer een Boekverkooper een Werk, buiten 's Lands gedrukt zynde, in deze Provintie heeft nagedrukt, niemand, op poene als by het 2. Art. tegens de nadrukkers is gestatueerd, het zelve wederom in dit Gewest zal mogen nadrukken, of die nieuwe nadruk, of andere nadrukken, buiten deze Provintie vervaardigt, zal moogen verkoopen, mits zoodanige Boekverkooper alvorens behoorlyke advertentien van zyn voorneemen, om het gemelde Werk na te drukken in de nieuwspapieren hebbe gedaan; Zullende het niettemin aan een ieder vry blyven, om den origineelen Druk in te voeren, of te verkoopen naar zyn goedvinden.
Dat echter, ten einde geene uitheemsche nadrukken onder den schyn van origineele Drukken ingevoerd wordende, oorzaak tot geschillen zouden konnen geeven, de
Chapter 1 Page 9
(10)
Boekverkooper, welke eenen nadruk onderneemt, zal verplicht zyn, om zoo dra hy denzelven uit geeft, op poene van anderzins van zyn recht verstoken te worden, een Exemplaar van den origineelen Druk met zyne hand onderteekend, aan het Boekverkoopers Gilde van de plaats, alwaar hy woond, of zoo 'er aldaar geen Gilde is, aan het Gilde van eene der naburige plaatzen te bezorgen, op dat alzoo de uitheemsche Exemplaaren, onder den naam van origineele Druk ingevoerd, altoos tegens dit origineel zoude kunnen vergeleeken worden, en het zelve, zoo daarover eenig different mochte ontstaan, door Boekhandelaaren in voege als hier vooren by Art. 3. en 4. is bepaald, als Arbiters, zoude kunnen worden beslist.
Wordende wyders, ten einde 'er nimmer eenige twyffel mochte zyn, wat men door uitheemsche of buiten 's Lands gedrukte Werken, zal hebben te verstaan, by dezen wel expresselyk verklaard, dat voor uitheemsche of buiten 's Lands gedrukte Werken zullen moeten gehouden worden, alle Werken, buiten deze Provincie gedrukt zynde, al waare het ook op kosten van een Hollandsch Ingezeeten of met den naam van een Hollandsch Boekverkooper, als Uitgeever op den Titul voorzien.
6.
Dat, wanneer een Boekverkooper in deze Provincie eene vertaling van een Werk, het welk buiten 's Lands gedrukt is, uitgeeft, in dat geval, by dezen al mede op de poenaliteiten hier voren by het 2. Articul, tegens de nadrukkers gestatueert, aan elk een iegelyk word geinterdiceerd, om die vertaling na te drukken, of uitheemsche nadrukken van dezelve in te voeren, en te verkoopen: mits echter de gem. Boekverkooper by behoorlyke advertentien in de nieuwspapieren, van zyn voorneemen, om zoodanig Werk te vertaalen, hebbe kennis gegeeven: Doch dat het des onaangezien aan een ieder zal vrystaan, om niet alleen, het origineel Werk in te voeren en te verkoopen, maar ook vertalingen van het zelve, in andere Taalen te laaten drukken, en uit te geeven: Ja zelfs (doch niet dan met voorkennis van den Uitgeever der eerste vertalinge) eene geheel andere, en betere overzetting van het
Chapter 1 Page 10
(11)
zelfde Werk, in die zelfde Taal, in 't licht te geeven; Zullende de verschillen, die daar over mochten ontstaan, aan de uitspraak van deskundigen, door parthyen zelve, in voegen als hier voren Art. 3. en 4. is bepaald te benoemen, moeten overgelaten worden.
7.
Dat, wanneer een Boekverkooper behoorlyk in de Nieuwspapieren adverteert, dat hy voornemens is eenig bepaald Werk uit te geven, na te drukken of te doen vertaalen, die advertentie hem een recht van praeferentie zal geeven, om zulks te doen, boven alle anderen, die geene advertentie van het zelfde voornemen hebben gedaan, of vervolgens 'er eene na hem zoude komen te doen: mits echter, dat vooreerst zodanige Boekverkooper aan Deeken en Hoofdlieden van het Boekverkoopers Gild, ter plaatze daar hy woond, of zoo aldaar geen Gilde is, aan Deeken en Hoofdlieden van dat Gilde in eene der nabuurige plaatzen, zyne te doene advertentie door hem ondertekend met aantekening van den praeciesen datum ter hand stellen, en dat hy ten tweeden verplicht zal zyn, drie maanden na de gedane advertentie aan gemelde Deeken en Hoofdlieden tot hun genoegen te bewyzen, dat hy het origineel Werk, waar van hy den nadruk of vertaling heeft geadverteerd, bezitte, en met de vertaling of het nadrukken bezig is, mitsgaders alle nodige schikkingen maakt, om het geen hy in zyne advertentie beloofd heeft, gestand te doen. Zullende hy by nalatigheid van dat een of ander van het voorsz. recht van praeferentie verstooken zyn.
Wordende echter aan de gezamentlyke Boekverkoopers in deze Provincie vry gelaten, om tot meerdere faciliteit en zekerheid van het hier voren gestatueerde, zodanige verdere schikkingen onderling te beramen, als zy zullen goedvinden, het zy door eenige uit de gezamentlyke Boekverkoopers van dit Gewest, tot dat einde by hun te qualificeeren, het zy door eene directie van Boekhandel opterichten; by welke Gequalificeerdens of Directeurs, als dan ieder, die het mogte aangaan, zich wegens dergelyke zaken zal behooren te adresseeren.
8.
Dat, gelyk alle de voorschreevene bepalingen op een
Chapter 1 Page 11
(12)
verkreegen eigendom berusten, dezelve respectivelyk zullen vervallen, wanneer zodanige eigendom of recht van Copie geen plaats heeft: en wordende mitsdien by dezen wel expresselyk uitgezonderd alle Bybels, Testamenten, Psalmboeken, en verdere Kerk- en Schoolboeken, die op publiek gezag zyn ingevoerd, en niet als den Eigendom of de Copie van eenigen particulieren Gildebroeder kunnen beschouwd worden, doch zullende alle de gemelde Boeken, gelyk mede Tydwyzers, Almanachen en zoortgelyken, door iederen Boekverkooper mogen worden gedrukt, vertaald, en uitgegeeven: uitgezonderd voor als noch die Almanachen of Tydwyzers, waarop door het vorig Bestuur privilegie of octroy is verleend, en van welker privilegie of octroy de tyd of termyn nog niet is ge-expireerd.
9.
Dat die Staatsstukken, welke als den Eigendom van het Volk van Holland moeten worden beschouwd, en op deszelfs kosten, op 's Lands Drukkerye gedrukt, en ten behoeve van 's Lands Finantien uitgegeeven worden, zonder onze toestemming niet zullen mogen nagedrukt en uitgegeeven worden, dan in zodanige Boeken, waar in over 's Lands geschiedenissen word gehandeld, of in verzamelingen van Staatsstukken, of in Wetboeken en zoortgelyken, waar omtrent alle Boekhandelaars gelyk recht en bevoegdheid zullen hebben.
Wordende eindelyk alle Boekhandelaaren in dit Gewest van onzent wegen op het ernstigste ge-exhorteert, om, een ieder naar zyn vermogen, mede te werken tot het verbeteren van den vervallen Boekhandel, en om denzelven met weering van alle Geschriften, die niet tot verlichting van het verstand, vermeerdering van kunde, verbetering van het hart, beschaving van goede Zeeden, mitsgaders opwekking van Godsdienst en Deugd konnen strekken, weder in vollen luister te herstellen; terwyl wy het ons altoos tot eene aangename pligt zullen reekenen, hier toe aan de gezamentlyke Boekhandelaren alle hulp en adsistentie te verleenen, die met eenen vryen en onbelemmerden Handel, bestaanbaar zullen worden bevonden.
Chapter 1 Page 12
(13)
Gelastende wy allen en een iegelyk, die zulks zoude mogen aangaan, om zich naar den inhoude dezes punctueellyk te gedragen, mitsgaders ook den Procureur-Generaal en alle andere Officieren, benevens alle Municipaliteiten en Rechterlyke Collegien van dit Gewest, om het hier voren gestatueerde te doen executeeren en nakomen, als mede tegens de Contraventeurs te procedeeren of te doen procedeeren, invoege als zal worden bevonden te behooren.
En op dat niemand hier van ignorantie zoude kunnen praetendeeren, zal deze alomme gepubliceerd en geaffigeerd worden, alwaar zulks te geschieden gebruikelyk is.
Gedaan in den Hage, onder het klein Zegel yan den Lande, den 8. December 1796. Het tweede jaar der Bataafsche Vryheid.
SAMUEL van HOOGSTRAATEN, vt.
Ter ordonnantie van dezelve,
C. SCHEFFER.
Transcription by: Stef van Gompel & Chris Schriks